Φωτογραφία του χρήστη piedozzino στο Flickr
Ποιος εφεύρε το πλέξιμο; Ήταν ένας σοφός ή ένας σαμάνος που μια μέρα πήρε δύο ξυλαράκια, λίγο νήμα, και ξεκίνησε με μαγικό τρόπο να πλέκει; Ήταν αυτή η αρχαία μεγαλοφυία γεμάτη με θεϊκή έμπνευση ή σκοτεινή μαγεία; Θα μπορούσε να ήταν τυχαίο ατύχημα;
Όταν άρχισα να ερευνώ την ιστορία του πλεξίματος, περίμενα πως θα ανακαλύψω θρύλους και μύθους και ίσως μερικά γοητευτικά παραμύθια. Πόσο ενδιαφέρον θα ήταν να ανακαλύψω ιστορίες που να μοιάζουν με του Rumpelstiltskin, ιστορίες σχετικά με κορίτσια που αναγκάζονταν να πλέκουν μέχρι αργά τη νύχτα!
Είχα λόγους να έχω τέτοιες προσδοκίες. Εξάλλου, η αρχαία και παρόμοια τέχνη της ύφανσης αποτελεί το επίκεντρο σε δεκάδες θρύλους και μύθους. Πάρτε, για παράδειγμα, την Πηνελόπη από την Οδύσσεια του Ομήρου. Ενώ ο σύζυγός της Οδυσσέας βρισκόταν μακριά μαχόμενος στον Τρωικό πόλεμο, αποθάρρυνε τους επίδοξους μνυστήρες με παζάρια: θα επέλεγε έναν νέο σύζυγο όταν θα ολοκλήρωνε την ύφανση ενός σάβανου. Στη συνέχεια ύφαινε το σάβανο την ημέρα και το ξήλωνε τη νύχτα, καθυστερώντας την απάντησή της, μέχρις ότου επέστρεψε ο Οδυσσέας.
Ή λάβετε υπόψιν τη θνητή Αράχνη, η οποία προκάλεσε τη θεά Αθηνά σε μια υφαντική αναμέτρηση. Όντας θνητή, δεν ήταν η ίδια καθόλου πρόκληση και έχασε. Η ντροπή ήταν τόσο αφόρητη, που η Αράχνη κρεμάστηκε. Αλλά αυτό δεν είναι το τέλος. Η Αθηνά την λυπήθηκε και την έφερε πίσω στη ζωή - αλλά όχι σαν θνητή, αλλά σαν αράχνη ώστε να υφαίνει το υπόλοιπο της ζωής της. Ωχ.
Καταλαβείνετε τι όταν αναφέρομαι στα θαυμαστά παραμύθια του παρλεθόντος; Τι θα μπορούσαν να αποκαλύψουν οι ιστορίες για την προέλευση του πλεξίματος;
Ένα παζλ με κομμάτια που λέιπουν
Παρά τις μεγάλες ελπίδες, η έρευνά μου δεν αποκάλυψε ούτε θνητούς ούτε θεούς. Αντ' αυτού, η ιστορία του πλεξίματος αποτελείται από μια ποικιλία ενδείξεων, διαφορετικές θεωρίες από μελετητές και μισοσαπισμένα κομμάτια πλεκτών στα πρόθυρα της αποσύνθεσης. Όχι ακριβώς το είδος των διασκεδαστικών ιστοριών που ήλπιζα.Σε αντίθεση με το κλώσιμο ή την ύφανση, το πλέξιμο δεν περιλαμβάνεται σε κανέναν αρχαίο μύθο. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καν αρχαία ελληνική ή λατινική λέξη για το πλέξιμο! Η λέξη "πλέκω" εμφανίστηκε στο αγγλικό λεξικό της Oxford Unabridged μόλις τον δέκατο πέμπτο αιώνα και δεν ήταν μέρος οποιασδήποτε ευρωπαϊκής γλώσσας μέχρι την Αναγέννηση. Όλα αυτά επιβεβαιώνουν ότι το πλέξιμο είναι μια σχετικά νέα εφεύρεση.
Έτσι, εάν το πλέξιμο δεν διαθέται κάποιο πετιγκρί αρχαιότητας, πότε εμφανίστηκε στη σκηνή; Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, επειδή πολλά από τα πρώτα πλεκτά ενδύματα έχουν εξαφανιστεί. Ο λόγος για αυτό είναι απλός: το πρώιμο πλέξιμο έγινε από φυσικές ίνες όπως βαμβάκι, μετάξι και μαλλί - ίνες που αποσυντίθενται εύκολα. Με λίγα υπάρχοντα κομμάτια, η εικόνα της προέλευσης του πλεξίματος γίνεται ασαφής, ένα παζλ με κομμάτια που λείπουν.
Ας ανακαλύψουμε τι "παίζει" με το πλέξιμο.
Αν προσθέσουμε σε όλο αυτό το μίγμα μια επιπλέον μορφή πλέξης,το nålbinding, τότε έχουμε μια πραγματικά περίπλοκη υπόθεση.Το Nålbinding είναι μια μορφή χειροτεχνίας με την χρήση βελόνας, που παράγει ένα ύφασμα που μοιάζει με πλεκτό και συμπεριφέρεται όπως το πλεκτό, αλλά, σε πιο προσεκτική επιθεώρηση, δεν είναι πλεκτό.Ενώ στο πλέξιμο χρησιμοποιούμε δύο βελόνες για να φτιάξουμε θηλιές μέσα σε θηλιές με νήμα, το nålbinding χρησιμοποιεί μία βελόνα για να ματίσει και να δέσει σε κόμπους ένα νήμα - μια διαδικασία πιο παρόμοια με το ράψιμο. Ωστόσο, τόσο το nålbinding όσο και το πλέξιμο παράγουν σχεδόν ταυτόσημο ύφασμα. Αν ήσασταν αστυνόμος, και κάνατε έρευνα για να ξεχωρίσετε το πλέξιμο από το nålbinding, θα ήταν δύσκολο να καταλάβετε ποιό είναι ποιό.
Στην πραγματικότητα, το nålbinding κατάφερε να μπερδέψει ακόμη και τους ακαδημαϊκούς. Χρειάστηκαν χρόνια μέχρι να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που είχε γίνει διάσημο ως το πρώτο πλεκτό εύρημα - έμα τμήμα ρουχισμού στην περιοχή Dura-Europos της συρίας – δεν αφορούσε πλεκτό, αλλά nålbinding!
Γύρω στο 200 – 256 μ.Χ., Yale University Art Gallery.
Ο λόγος της ομοιότητας τους οφείλεται στο ότι το πλέξιμο αποτελεί μάλλον μια μετεξέλιξη του nålbinding. Σε κάποια χρονική στιγμή, κάποιος ή κάποια εισήγαγε και την χρήση δεύτερης βελόνας και πειραματίστεηκε με τα υλικά, μέχρι που το nålbinding εξελίχθηκε σε πλέξιμο. Αν και πρόκειται για μια πιθανότητα, με τόσα λίγα στοιχεία, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Τώρα που εξετάσαμε όλες αυτές τις εντυπωσιακές εκδοχές "πλαστογράφησης¨του nålbinded ας δούμε προσεχτικά τι πραγματικά γνωρίζουμε. Τα πρώτα γνήσια πλεκτά παρουσιάζονται στην Αίγυπτο, γύρω στο 1000-1400 μ.Χ. ( πολύ μετά την εμφάνιση ρούχων δημιουργημένων με την τεχνική nålbinding ). Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται κάποια πολύχρωμα απομεινάρια από ρούχα και κάλτσες με περίπλοκα σχέδια (οι οποίες κάποιες φορές ονομάζονται και κάλτσες των Κοπτών) πλεγμένες με λευκό και λουλακί βαμβακερό νήμα.
Παρόλο που οι κάλτσες αυτές αποτελούν τα πρώτα πλεκτά απομεινάρεια που έχουν βρεθεί, είναι τέτοια η πολυπλοκόττηα των σχεδιών τους, που μας αποκαλύπτουν ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι και τα πρώτα πλεκτά στην ιστορία.
Όπως αναφέρει και η Julie Theaker στο Knitty, “θα υπήρχε περίπτωση να καταφέρετε εσείς να δημιουργήσετε τόσο σύνθετες χρωματιστές κάλτσες, και μάλιστα να είναι αυτή η πρώτη σας απόπειρα πλεξίματος, ειδικότερα δε, αν είχατε να προχωρήσετε βήμα-βήμα ανακαλύπτοντας καθώς πλέκετε, τι θα κάνετε στην συνέχεια και δίχως να έχετε κάποιον άλλο να σας διδάξει;”
Ας συνοψίσουμε λοιπόν. Είναι ένα λογικό συμπέρασμα για την προέλευση του πλεξίματος, ακόμη κια να τα αποδεικτικά στοιχεία είναι ελλιπή: Το πλέξιμο ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο ή κάπου εκεί γύρω, κατά το 1000 μ.Χ. και πιθανότατα αποτελεί μετεξέλιξη του nålbinding.
Ορίστε. Αυτό είναι. Πρόκειται για επιχειρήματα μετά βίας αδιάψευστα και ασταθή όπως η άμμος, αλλά όπως και να 'χει καλύτερα από το τίποτα, έτσι δεν είναι; Δυστυχώς για όλους μας, οι λεπτομέρειες των απαρχών του πλεξίματος έχουν χαθεί στην ιστορία. Αλλά από την στιγμή και μετά που το πλέξιμο διαδίδεται στην Ευρώπη, αποκτά ιδιαίτερες διαστάσεις. Στο ζήτημα εμπλέκεται η ίδια η Θεομήτωρ, δημιουργώντας συντεχνίες και κομψοτεχνήματα υπό την μορφή γαντιών για τα μέλη της Καθολικής Εκκλησίας.
Πηγή: http://sheepandstitch.com
Πατήστε εδώ για να διαβάσετε το Μέρος 2.
