Η Ιστορία του πλεξίματος: Η Παρθένα Μαρία, κάλτσες και συντεχνίες!
Στο 1ο μέρος της Ιστορίας του πλεξίματος, μάθαμε ότι το πλέξιμο κατά πάσα πιθανότητα ξεκίνησε στην Aίγυπτο γύρω στα 1000 μ.Χ. Από την Αίγυπτο, το πλέξιμο διαδίδεται στην Ισπανία, είτε μέσω των Αράβων και των Ισλαμικών κατακτήσεων στην Ισπανία - είτε μέσω των Ισπανών σταυροφόρων- και από κει σε όλη την Ευρώπη.
Αυτά που γνωρίζουμε για τις πρώιμες φάσεις του πλεξίματος στην Ευρώπη είναι ότι περιοριζόταν κυρίως μεταξύ των πολύ πλουσίων, των μελών της βασιλικής οικογένειας και των εκκλησιαστικών κύκλων (όπως η Καθολική Εκκλησία). Στην προκείμενη περίπτωση: τα πρώτα πλεκτά στην Ευρώπη βρέθηκαν στον τάφο του Πρίγκηπα Φερδινάνδου ντε λα Σέρντο στην Ισπανία. Πρόκειται για μαξιλαθοθήκες από μεταξωτό νήμα με λεπτομέρειες, που χρονολογούνται περίπου στο 1275 μ.Χ.
Στην Ισπανία, τα πλεκτά κυρίως αποτελούνταν αρχικά από ενδύματα και αξεσουάρ που φοριόταν κατά την διάρκεια εκκλησιαστικών λειτουργιών. Ήταν φτιαγμένα από περίτεχνα νήματα και ορισμένες φορές έφεραν κεντήματα με κλωστές από χρυσό και ασήμι.
Ισπανικά γάντια πλεγμένα με κόκκινο και χρυσό μετάξι, που ανήκαν σε Επίσκοπο, 16ος αιώνας.
Αυτά τα γάντια είχαν διαστάσεις 23 πόντους χ 20 σειρές ανά 2,5εκ.! Albert Museum.
Αυτά τα γάντια είχαν διαστάσεις 23 πόντους χ 20 σειρές ανά 2,5εκ.! Albert Museum.
Σε άλλα μέρη της Ευρώπης, τα πλεκτά ήταν μικρά και ντελικάτα - πρόοκειται για θήκες στις οποίες τοποθετούσαν τα λείψανα αγίων, μαξιλαροθήκες, κάλτσες, πουγκιά και τσάντες. Ήταν δηλαδή περισσότερο αξεσουάρ και λιγότερο ενδύματα με πρακτική χρήση.
Η παρθενική πορεία του πλεξίματος
Και τότε, γύρω στα μισά του 14ου αιώνα, κάτι παράξενο συνέβη. Πίνακες στην Ιταλία και την Γερμανία επεικονίζοντας την Παρθένο Μαρία να πλέκει έχοντας δίπλα της το Θείο βρέφος.Η Παρθένος απεικονίζεται να πλέκει κυκλικά και με χρώματα, έτσι γνωρίζουμε ότι αυτές οι τεχνικές είχαν ήδη γίνει γνωστές στην περιοχή.
Αλλά γεννάται τώρα το εξής ερώτημα: Γιατί πλέκει η Παρθένος Μαρία; Όπως αναφέρει η Joan Thirsk στην "Ϊστορία των Δυτικών Υφασμάτων του Κέιμπριτζ" , το πλέξιμο είχε πλέον διαδοθεί ευρέως και ίσως κυρίως μεταξύ των γυναικών της ανώτερης τάξης.
Η Donna Kooler στην "Εγκυκλοπαίδεια του πλεξίματος" συμφωνεί ότι το πλέξιμο πρέπει να ήταν μια δραστηριότητα γνώριμη και φιλική, μια δραστηριότητα οικιακή. Γράφει:
"Είναι μάλλον απίθανο οι ευλαβείς εικόνες της Μαντόνας και του Χριστού να εισαγάγουν ένα επαναστατικό θέμα της Μαντόνας που σφετερίζεται μια τέχνη που κυριαρχείται από άνδρες."
Οι αληθινοί κύριοι φορούν πλεκτές κάλτσες
Αυτή η γκραβούρα απεικονίζει τα διάφορα στάδιου του πλεξίματος της κάλτσας - από την κλώση του μαλλιού στον καθαρισμό του, στο πλέξιμο και στην ολοκλήρωση του. Από τον Christoph Weigel, περίπου το 1698.
Κατά το τέλος του 16ου αιώνα, το πλέξιμο είχε εδραιωθεί ως μια τέχνη διαδεδομένη λόγω μιας νέας τάσης της μόδας: τις πλεκτές κάλτσες. Οι μοντέρνοι άνδρες στην Ισπανία και στην Ιταλία όφειλαν να φορούν πλεκτές κάλτσες. Σύμφωνα με την ιστορικό Irena Turnau, “για να μπορούν οι άνδρες να φορούν κοντό παντελόνι μέχρι το γόνατο, έπρεπε τα πόδια τους να φαίνονται κομψά, πράγμα που σημαίνει ότι οι ξεχυλωμένες κάλτσες θα ισοδυναμούσαν με καταστροφή.”
Το φαντάζεστε; Καταστροφή.
Οι κάλτσες ήταν τόσο ουσιαστικές για την ενδυμασία ενός άνδρα κατά την περίοδο της Αναγέννησης, όσο τα μπλε τζήν για τους σύγχρονους άνδρες. Όσο πιο κομψές οι κάλτσες, τόσο πιο μοδάτος ο άνδρας.
Για να ανταποκριθούν στην ανάγκη για πλεκτά, δημιουργήθηκαν συντεχνίες στις αρχές του 1400 μ.Χ., η μια μετά την άλλη. Αποτελούμενες αποκλειστικά από άνδρες, σχηματίστηκαν για να προστατέψουν τα μυστικά της τέχνης, να βελτιώσουν την ποιότητα του επαγγέλματος και να προάγουν τις δουλειές. Φανταστείτε τις ως μια μορφή συνδικάτων - ανταγωνιστικών, αυστηρών και ιδιαιτέρως δεξιοτεχνικών εργατικών ενώσεων.
Πιστεύεις λοιπόν ότι μπορείς να πλέξεις;
Αν ήσασταν ένας νεαρός άνδρας στον Μεσαίωνα και θέλατε να γίνετε Αρχιπλέκτης σε μια συντεχνία πλεκτών, έπρεπε να αφιερώσετε έξι χρόνια από την ζωή σας στην εκπαίδευση: Τρία χρόνια στην μαθητεία δίπλα σε έναν από τους δασκάλους και άλλα τρία χρόνια για να ταξιδέψετε στον κόσμο και να διδαχθείτε ξένες τεχνικές και σχέδια. Αν είστε παθιασμένοι με το πλέξιμο όπως εγώ, πιθανά μια τέτοια περίοδος στην ζωή σας να μοιάζει με ότι καλύτερο θα μπορούσε να σας συμβεί. Τι θα μπορούσε να είναι ιδανικότερο, προκειμένου να γλιτώσει κανείς από την δυσεντερία και την πανώλη, από το να περάσει έξι χρόνια γυρνώντας από δω κι από κει σε ολόκληρη την Ευρώπη;Όσο ονειρεμένο και αν ακούγεται αυτό, το να ενταχθεί κάποιος σε μια συντεχνία δεν ήταν κάτι εύκολο. Επιστρέφοντας στην χώρα του μετά από τα ταξίδια, ο μαθητευόμενος πλέκτης έπρεπε να αποδείξει ότι κατέχει την τέχνη μέσα από πολύ απαιτητικές εξετάσεις.
Έπρεπε να κλειστεί σε μια "τρύπα" για δεκατρείς εβδομάδες, πλέκοντας με εντατικούς ρυθμούς μια ποικιλία ενδυμάτων. Κάτι σαν προετοιμασία της κολεξιόν για την Πασαρέλα του Μεσαίωνα, όπου θα αξιολογούνταν τα ενδύματα αυτά από τα μέλη της συντεχνίας, τα οποία θα αποφάσιζαν αν θα γίνεις δεκτός ή όχι.
Τα απαραίτητα για την εξέταση ενδύματα περιλάμβαναν ένα τσόχινο κασκέτο, ένα ζευγάρι κάλτσες ή κεντητά γάντια, ένα πουκάμισο ή ένα γιλέκο και ένα πλεκτό χαλί! Το τελευταίο ήταν ισοδύναμο με μια διδακτορική διατριβή της εποχής μας και αποτελούσε το αποκορύφωμα των έξι ετών μάθησης, μια απεικόνηση της τεχνικής, της δεξιοτεχνίας και του καλού γούστου του μαθητή. Όσο έντονη και αν ήταν η διαδικασία της αξιολόγησης, οι υψηλές προδιαγραφές των συντεχνιών για τους πλέκτες, ανύψωσαν το πλέξιμο σε μια αναγνωρισμένη μορφή τέχνης. Ορισμένες συντεχνίες ήταν πολύ φημισμένες για την δουλειά τους. Στις αρχές του 16ου αιώνα, οι παριζιάνικες συντεχνίες θεωρούνταν από τις καλύτερες.
Οι Παριζιάνοι ξεπερνούσαν τους πάντες σε στυλ, ακόμη και στον Μεσαίωνα! Και όπως εμείς στην εποχή μας προτιμούμε συγκεκριμένους σχεδιαστές και οίκους μόδας, κάθε μέλος της ανώτερης τάξης είχε τον αγαπημένο του Αρχιπλέκτη. Κατά την περίοδο ύπαρξης των πλεκτικών συντεχνιών δημιουργήθηκαν μερικά από τα πιο εκπληκτικά σε ομορφιά πλεκτά.
Κεντημένο γάντι φτιαγμένο από κόκκινο πλεγμένο μετάξι, πιθανότατα εκκλησιαστικό.
Ιταλία, γύρω στα 1650 – 80. Glove Collection Catalogue
Υπέροχο Ιταλικό γιλέκο πλεγμένο με μετάξι με μεταλλική κλωστή.
Ιταλία, 16ος αιώνας. Metropolitan Museum of Art.
Πλέκοντας προς το μέλλον.
Μετά το 1400 μ.Χ., το πλέξιμο αναπτύχθηκε ως εμπόριο. Διαδόθηκε σε νέους τόπους, ακολουθώντας την πορεία των Ευρωπαίων ταξιδευτών και των αποικιοκρατών.
Κατά την διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, οι πλεκτομηχανές έγιναν ολοένα και πιο πολύπλοκες, ενώ η δημιουργία πλεκτών πέρασε από τα ανθρώπινα χέρια στις μηχανές. Μέσα σε λίγες γενιές, το πλέξιμο μεταμορφώθηκε από ένα επάγγελμα με αυστηρές προδιαγραφές, σε μια γλυκιά συντηρητική δραστηριότητα για κυρίες της Βικτωριανής εποχής, προορισμένη να λαμβάνει χώρα στους οικιακούς ΄χωρους υποδοχής επισκεπτών.
Θα φανταζόταν κανείς ότι αυτό ήταν και το τέλος του πλεξίματος. Έχοντας τις μηχανές να κάνουν όλη την δουλειά, το πλέξιμο φαινόταν τόσο ασήμαντο, άρα γιατί να ασχοληθεί κανείς;
Κι όμως το πλέξιμο εξακολουθεί να επιβιώνει.
Απέκτησε μια πατριωτική διάσταση κατά της διάρκεια των δυο Παγκοσμίων Πολέμων. Παρείχε εργασία στους φτωχούς κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, όπως ακριβώς συνέβη και κατά την διάρκεια της Αναγέννησης.Και στα τέλη του 1920 επανήρθε ως μια μορφή τέχνης στον χώρο της μόδας ( σε μεγάλο βαθμό χάρη στην Elsa Schiaparelli), και συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του στερεώματος της μόδας μέχρι σήμερα.
Τα εικονικά πουλόβερ της Elsa Schiaparelli εκτόξευσαν την καριέρα της και ενδυνάμωσαν το πλέξιμο στα τέλη του 1920.
Βρισκόμαστε πλέον στην "Εποχή της Πληροφορίας". Ζούμε σε μια εποχή αποδοτικότητας, πληθώρας εικόνων, περιορισμένων χρονικών διαστημάτων προσοχής και εργασιομανίας. Στο πλαίσο αυτό, το πλέξιμο μπορεί να φαντάζει αναχρονιστικό, σαν να πήρε κανείς μια μηχανή του χρόνου και επιστρέφοντας τα χέρια του να έμειναν κολλημένα στο παρελθόν, κρατώντας νήμα και αυτές τις περίεργες βελόνες.
Γιατί λοιπόν συνεχίζουμε να πλέκουμε;Ποιό το νόημα;
Ο λόγος που το πλέξιμο έχει επιβιώσει νομίζω ότι έχει να κάνει με την ομορφιά του. Τόσο απλά. Είναι όμορφο να το κάνεις και όμορφο να το βλέπεις. Το πλέξιμο ικανοποιεί μια βαθύτερη εσωτερική επιθυμία για την δημιουργία όμορφων αντικειμένων, επιτρέποντας μας παράλληλα να νιώσουμε την ικανοποίηση της δημιουργίας. Το να αγοράσεις ένα πουλόβερ δεν θα σου δώσει την ίδια χαρά και περηφάνεια με το να πλέξεις ένα με τα ίδια σου τα χέρια.Γι' αυτό και το πλέξιμο θα επιζήσει και μετά από εμάς. Όσο εμείς οι άνθρωποι εξακολουθούμε να διατηρούμε αυτή την πλευρά του εαυτού μας που λαχταρά να δημιουργέι και να πρωτοτυπεί, αυτή η πλευρά μας που απολαμβάνει την ομορφιά, το πλέξιμο θα συνεχίσει να υπάρχει - ξεκινώντας από αυτόν το μυστηριώδη πλέκτη και μέχρι τις τέσσερεις άκρες του κόσμου και φτάνοντας ακόμη παραπέρα.
Πηγή: sheepandstitch.com
Πατήστε εδώ για να διαβάσετε το Μέρος 1.
No comments:
Post a Comment